Niezależnie od tego czy zwiedzamy Warszawę indywidualnie czy z przewodnikiem warto udać się do miejsca, z którym wiąże się wiele dramatycznych historii. Zwiedzanie Cytadeli Warszawskiej, a zwłaszcza chwila zadumy na cmentarzu przy Bramie Straceń już niejednego poruszyły. Spróbujmy zagłębić się w historię X Pawilonu i całej Cytadeli. Zapraszamy do zwiedzania!
Powstanie Cytadeli
Cytadelę Warszawską, którą w okresie zaborów nazywano Cytadelą Aleksandrowską, zaprojektował generał major Iwan Dehn na rozkaz cara Mikołaja I. Prace rozpoczęły się 31 maja 1832 roku na wzgórzu żoliborskim, gdzie znajdowały się koszary Gwardii Koronnej Pieszej oraz dzielnica willowa. Aby wybudować Cytadelę na planie pięcioboku o wielkości 36 hektarów, zniszczono 76 domów i wysiedlono ok 15 tysięcy okolicznych mieszkańców. Dziennie w pracach brało udział około 2 tysiące robotników rosyjskich, a całkowity koszt wyniósł 11 milionów rubli (mniej więcej odpowiednik współczesnych 128 milionów euro)! W ostatnim etapie prac otoczono ją głęboką suchą fosą, wokół której znajdowała się esplanada – pusta, kilkusetmetrowa przestrzeń.
Co znajdowało się w Cytadeli?
Budowlę zaczęto wznosić po upadku powstania listopadowego, a ukończono 18 maja 1834 roku. Po otwarciu umieszczono w niej m.in.: Stałą Komisję Wojenno-Śledczą, magazyn mundurowy, podziemną prochownię, arsenał, magazyn parkowy dla sprzętu artyleryjskiego, budynki mieszkalne dla wojskowych, stajnie i cerkiew garnizonową.
Funkcje Cytadeli
Cytadela miała spełniać trzy główne zadania. Po pierwsze służyła zastraszeniu ludności i kontroli ruchów niepodległościowych w mieście. Po drugie potężna budowla wzmacniała łańcuch twierdz zabezpieczających Zachód, choć jej pierwotne wyposażenie wskazuje, że nie wybudowano jej z myślą o celach obronnych (nie było w cytadeli np. stanowisk dla artylerii o dalekim zasięgu). Ostatnim jej zadaniem, które z czasem nabrało szczególnego znaczenia była funkcja więzienna, którą spełniał osławiony X Pawilon.
Z czasem próbowano modernizować budowlę. Dobudowywano 5 wysuniętych fortów oraz Baterię Nadbrzeżną. Tylko część z tych rozwiązań przetrwała do dziś. W miejscu Fortu Gieorgija znajduje się obecnie Plac Inwalidów. Fort Pawła rozebrano po 1935 roku i obecnie na jego miejscu jest szkoła elektroniczna. W miejscu Baterii Nadbrzeżnej jest trasa Gwiaździsta – Krasińskiego – Wybrzeże Gdyńskie. Obecnie w rejestrze zabytków wciąż figurują: Fort Sokolnickiego, Fort Traugutta i Fort Legionów.
X Pawilon
Powstał w 1828 roku i pierwotnie był przeznaczony na magazyn mundurów. Dopiero 5 lat później zaczęto przystosowywać dawny magazyn do celów więziennych z myślą o więźniach politycznych. Wśród więzionych tu, straconych, wywiezionych na katorgę i zesłanych na Syberię byli m.in.: Romuald Traugutt, Józef Piłsudski i Roman Dmowski.
Brama Straceń
Oficjalnie nazywała się Wrota Iwanowskie. Od 1886 roku Rosjanie wykonywali przy niej egzekucje więźniów politycznych, których ciała w ukryciu chowano na skarpie. Do dziś pozostały tu szczątki szubienic wmurowane w ściany bram. W 1933 roku uroczyście otwarto tu cmentarz straconych patriotów ze 152 krzyżami i 7 macewami.
Zwiedzanie Cytadeli Warszawskiej – co się tu obecnie znajduje?
Oprócz Dowództwa Wojsk Lądowych i 3 Batalionu Zabezpieczenia Dowództwa Wojsk Lądowych na terenie Twierdzy funkcjonuje Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej oraz Muzeum Katyńskie.
Kiedy można się wybrać do Cytadeli?
Planujecie Państwo zwiedzanie Cytadeli Warszawskiej i zastanawiacie się, w jakich dniach i godzinach kompleks jest dostępny dla turystów? Muzeum jest czynne od środy do niedzieli od godziny 9:00 do godziny 16.00. Ceny biletów wahają się od 4 złotych a bilet ulgowy do 6 złotych za bilet normalny. W niedziele wstęp jest bezpłatny!