Warszawskie Powązki to wyjątkowa nekropolia – miejsce spoczynku wielu zasłużonych osób. Co roku odbywa się tu kwesta, podczas której znani ludzie kultury, m. in. aktorzy, zbierają pieniądze na renowację i utrzymanie przepięknych, historycznych nagrobków. Zwiedzającym przypominamy, że Cmentarz Powązkowski i Cmentarz Wojskowy są dwoma różnymi obiektami. Oba warto zobaczyć, ze względu na unikatowe znaczenie historyczne i symboliczne. Poniżej przedstawiamy ich krótką historię i nasz pomysł na spacer po Powązkach.
Krótka historia Starych Powązek
Cmentarz Powązkowski został założony w 1790 roku na działce należącej do rodziny Korwin-Szymanowskich. W 1791 roku cmentarz został otoczony murem. Wybrano wówczas również miejsce na katakumby (rodzaj cmentarza podziemnego, którego korytarze biegną zazwyczaj
w kilku kondygnacjach). Spoczęli w nich zasłużeni, m.in. Hugon Kołłątaj i Franciszek Bohomolec, a także rodzina Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Podczas II wojny światowej cmentarz służył jako miejsce konspiracji, magazyn broni oraz schron dla żołnierzy Armii Krajowej. Przez mury Starych Powązek przekazywano żywność do getta warszawskiego.
Początkowo cmentarz zajmował niewiele ponad 2 hektary powierzchni. Do dziś jego obszar powiększył się do 43 hektarów (dla porównania Cmentarz Bródnowski zajmuje aż 113,3 hektara). Nekropolia znajduje się na warszawskiej Woli pomiędzy ulicami: Okopową, Powązkowską, Tatarską i Jana Ostroga.
Czym są „Powązki Wojskowe”?
Cmentarz Wojskowy powstał w 1912 roku, jako miejsce spoczynku żołnierzy prawosławnych. Tradycyjna rola „Powązek Wojskowych” została przerwana dopiero po wybuchu I wojny światowej, kiedy zaczęto tu chować m.in. żołnierzy niemieckich, czeskich i polskich. Kwaterami cmentarnymi, o których należy wspomnieć są:
– Kwatera na Łączce (Kwatera „Ł”) – tu w tajemnicy chowano ciała pomordowanych przez Urząd Bezpieczeństwa więźniów z mokotowskiego więzienia
– Dolinka Katyńska – najważniejsze miejsce upamiętnienia ofiar zbrodni Katyńskiej
– Pomnik ofiar katastrofy smoleńskiej
Zwiedzanie warszawskich Powązek
Zwiedzanie warto rozpocząć od spaceru po Starych Powązkach, przede wszystkim Aleją Zasłużonych. Można tu zobaczyć groby m.in.: Władysława Reymonta, Artura Oppmana, Bolesława Limanowskiego, Pawła Jasienicy i Stefana Starzyńskiego. Miłośnikom historii sztuki polecamy przechadzkę szlakiem najpiękniejszych pomników. Na szczególną uwagę zasługują prezentujące wyjątkowe walory artystyczne pomniki.: Jadzi Leśniewskiej (kwatera 6), rodziny Zdzisława Dąbrowskiego (kwatera 31), Iruchny Halinki Rudnickiej (kwatera 19) oraz na nagrobek rodziny Wielogłowskich i Wiktorii Kaweckiej-Wielogłowskiej (kwatera 35).
Na Powązkach Wojskowych zobaczymy wszystkie wymienione wyżej kwatery, a następnie nagrobki zasłużonych, m.in.: Zbigniewa Religi (kwatera A29, grób 23), Stefana Roweckiego, ps. „Grot” (kwatera A26, grób symboliczny przy pomniku „Gloria Victis”), Leona Schillera (Al. zasłużonych A 24, grób 12) oraz Jana Brzechwy (kwatera C2, grób 4).
Zwiedzanie warszawskich powązek z przewodnikiem zajmuje około 4-5 godzin w zależności od Państwa możliwości i zainteresowań.